Laatst was ik bij een goede vriend op verjaardag en raakte in gesprek met iemand. Hij bleek een typisch geval van ‘ik weet alles beter’. Zelf werkte hij niet meer, maar wist wel exact te vertellen wat ‘men’ allemaal fout doet tegenwoordig. Dat hij zichzelf twee keer tegensprak en geen antwoord gaf op mijn vragen, had hij zelf niet eens door. Dat gebeurt overigens vaker bij mensen die veel praten.

Iedereen kent dit soort figuren wel of komt ze regelmatig tegen. Feestjes waarop iemand het hoogste woord heeft. Over scheidsrechters en/of de VAR, de rechtspraak, de landelijke politiek, over de plaatselijke Gemeente, enfin, over wat niet eigenlijk?! Strekking is vaak: ‘ze moeten gewoon dit’, ‘ze zouden eens iets moeten doen aan…’ of ‘het stomste dat je nu kan doen is…..’. Wat mij altijd intrigeert is dat mensen die nauwelijks verstand van de materie hebben dit roepen over professionals.

Terug naar het feestje. In eerste instantie raakte ik geïrriteerd over zoveel domheid en onwetendheid. Later kwam de fascinatie. Waar komt dit gedrag vandaan? De wetenschapper in mij ontwaakte en ik ging op onderzoek uit…

In de psychologie staat dit bekend als het Dunner-Kruger effect: mensen die relatief ongeschoold in een bepaald onderwerp zijn, hebben de neiging om hun eigen vermogen te overschatten; ze zien hun eigen onvermogen simpelweg niet. En andersom ook: hoe meer je ergens van weet, hoe meer vragen je erbij gaat krijgen. Zo dacht ik dat ik na een wetenschappelijk onderzoek naar ‘de invloed van stijlflexibiliteit bij leidinggevenden op motivatie en medewerkerstevredenheid’ alles zou weten van dit onderwerp. Maar tot op de dag van vandaag heb ik meer vragen dan toen ik begon. Kennelijk is het zo dat hoe meer je ergens van weet, hoe meer vragen je krijgt.

Maar andersom dus ook: alleen domme mensen doen alsof ze weten hoe het exact zit en dat er maar één simpele (lees: hun) oplossing is. Daarom vind ik onze premier Mark Rutte ook zo vreselijk moedig om te vertrouwen op experts van het RIVM. Die vast zelf allerlei vragen en onduidelijkheden hebben, maar er wel veel meer verstand van hebben dan de gemiddelde buschauffeur, advocaat, slager, accountant, elektricien, notaris, tegelzetter of trainer/coach zoals ik. En, tenzij jij ook viroloog bent en over dezelfde informatie beschikt als het RIVM, dan jij!

Dus laten we onze eigen mening, onderbuikgevoelens en snelle conclusies even achterwege de komende tijd. En laten we gewoon doen wat de experts zeggen dat we moeten doen. Inderdaad, zoals Rutte al zei: Ik reken op u!

Overigens heeft die vriend “binnenkort” weer een feestje. Misschien loop ik dezelfde meneer weer tegen het lijf. Toch even polsen wat hij van ‘groepsimmuniteit’ vindt…

Michael van Leijen

PS Ben je benieuwd hoe je het Dunner-Kruger effect bij jezelf en/of jouw team kan voorkomen? Stuur me een DM en ik stuur je het antwoord. Ik weet daar namelijk echt alles van!